بررسی منشاء ریزش‌های نفتی

آزمایشگاه نفت مرکز تحقیقات زمین‌­شناسی و زمین­‌شیمی نفت با استفاده از راهکارهای مختلفی مانند کروماتوگرافی گازی، مطالعه نشانگرهای زیستی، مطالعه هیدروکربن­‌های آروماتیکی چند حلقوی و مطالعات ایزوتوپی به ارزیابی منشاء ریزش‌های نفتی می‌پردازد. در روش کروماتوگرافی گازی به منظور ارزیابی منشاء ریزش باید از نفت‌هایی استفاده نمود که مدت زمان کمی از ریزش آن‌ها می‌گذرد. نمونه‌برداری از نفت ریزش شده و تمامی منابع محتمل در اطراف منطقه ریزش صورت می‌گیرد و با استفاده از دیاگرام‌های ستاره‌ای (Star Plots) منشاء ریزش مشخص خواهد شد. اگر نفت ریزش کرده متحمل هوازدگی، آبشویی و یا تخریب زیستی گردد، آن­گاه باید از طریق مطالعه نشانه‌های زیستی یا بیومارکرها به منشاء نفت پی برد. بیومارکرهای موجود در یک نفت نشان‌دهنده نوع و سن سنگ منشاء مولد آن نفت می‌باشند و مطالعه آن­ها یکی از مهم‌ترین و موثرترین روش‌ها در ارزیابی منشاء ریزش‌های نفتی می­‌باشد. هیدروکربن­‌های آروماتیکی چند حلقوی (PAH) گـروهی دیـگر از تـرکیبات موجود در نفت می‌باشند که کاربـرد ویژه آنها در تعیین منشاء ریزش‌های نفتی است. از آنجا که این ترکیبات در برابر تجزیه زیستی مقـاوم هستند، می‌توانند همـچون اثر انگشت برای تعیین وی‍‍ژگی‌های یک نفت مشخص مورد استفاده قـرار بگیرند. ارزیابی منشا ریزش­‌های نفتی با استفاده از مطالعات ایزوتوپی بر این مبنا استوار است که نفت­‌های متفاوت عموماً دارای تـرکیبات ایزوتوپی متفاوتی هستند و بنابراین آنالیز ایزوتوپی کربن نمونه‌های نفتی حاصل از یک منطقه آلوده می‌تواند برای اثبات منشاء آلودگی مورد استفاده قرار بگیرد.

بررسی منشاء چشمه‌های گازی
گازهای طبیعی به‌­طور عمده دارای دو منشاء بیوژنیک و ترموژنیک می­‌باشند. گاز متان تولید شده توسط باکتری­‌های متانوژنیک (گاز بیوژنیک)، گاز خشک است و از لحاظ ایزوتوپی بیشتر شامل ایزوتوپ‌های سبک کربن (C-12) می‌باشد و هیدروکربن‌های گازی تولید شده در اثر دگرسانی حرارتی مواد آلی (گازهای ترموژنیک) که گازهای مرطوب را تشکیل می‌دهند از لحاظ ایزوتوپی بیش­تر شامل ایزوتوپ‌های سنگین کربن (C-13) می‌باشند. آنالیزهای ژئوشیمیایی ایزوتوپی به سهولت می‌توانند مشخص نمایند که نوع گاز موجود در چشمه‌های گازی از نوع بیوژنیک هستند و یا از نوع ترموژنیک. علاوه بر این، منشاء این گازها نیز توسط مطالعات ژئو­شیمیایی قابل ردیابی می‌باشد. مرکز تحقیقات زمین‌شناسی و زمین‌شیمی نفت آماده ارائه خدمات در این زمینه می‌باشد.